Plantensignaturen
ROSA SPP/ DE ROOS
‘In het droogste, meest dorre stuk van de oneindige woestijn van pijn verloor ik mijn verstand en vond ik deze roos’
-Rumi-
De rozenplant spreekt tot haar verbeelding. Er is geen plant die op zovele manieren, al duizenden jaren, als een symbool wordt gezien. Paradoxaal genoeg staat ze als het beeld voor leven en dood, voor hemelse volmaaktheid en voor aardse verlangens, voor maagdelijkheid en vruchtbaarheid.
De roos wordt symbool gezien van de godinnen Isis en Venus, maar ook van het bloed van Osiris, Adonis en Christus. Bekijk je een rozenstruik van nabij, dan zie je hoe hij uit de grond groeit met een recht stammetje dat op een stevig wortelstelsel staat. Uit deze onderstam groeien haaks verschillende takken, die al snel houtig worden. Hij lijkt het midden te houden tussen een boom en een struik. Hij is van top tot teen bedekt met doornen. Ze zien er niet echt gevaarlijk uit, al kunnen ze behoorlijk onaangenaam prikken als je een tak probeert af te breken of een bloem wil stelen. Iets van haar geheim is te ontdekken in haar rozenbladeren. Deze groeien in de vorm van een veer aan een stengel. Meestal met vijf bladeren aan een takje. Dat heeft iets geheimzinnigs, zoveel symmetrie. En aan het uiteinde van de takken zonder doornen vormt de plant haar bloemknoppen. Daar ontvouwt zich wederom in volledig harmonische vorm, een rozenbloem. Stralend, fluweelzacht en geurend. In een volmaakte cirkel zet de roos haar bloemblaadjes op de basis van de bloem. In een vijfster, een pentagram, groeien vijf groene kelkbladeren om vijf kroonbladeren. Naar binnen toe volgt een krans van meeldraden. Een roos vormt in haar mysterieuze verschijning als het ware een middelpunt tussen hemel en aarde. Met haar krachtige wortels grijpt de roos diep in de bodem en door haar stam en takken stroomt de levenskracht die ze omvormt tot haar bloemen en geur.
De roos kent inmiddels veel varianten, maar de vijfhoek , het pentagram, blijft haar grondvorm. Net als de roos, is dit al duizenden jaren een belangrijk symbool. Elke cultuurstroming geeft haar eigen uitdrukking en waarde aan de vijfster. Volgens Aristoteles bestond de kringloop van de kosmos bijvoorbeeld uit vijf elementen: aarde, lucht, water, vuur en ether. Dit laatste was geen aards element, maar zorgde voor de beweging van de hemellichamen. In de alchemie kent men de quita essentia, de vijfde essentie. Dit is de steen der wijzen die het mogelijk moest maken onedele metalen in goud om te zetten of, in overdrachtelijke zin, het innerlijk van de mens verheffen tot een spiritueler niveau. Opvallend is dat je de vijfster niet vindt in het mineralenrijk. Hij staat voor de levende wereld. Daar waar ontwikkeling te vinden is, daar waar iets in wording is.
“How did the rose ever open its heart and give to this world all of its beauty? It felt the encouragement of Light against its being; otherwise we all remain too frightened.” -Hafiz
Inspiratie: Weleda achtergrondboekje roos, vorstin van de vorm
CALENDULA OFFICINALIS / GOUDSBLOEM
Een eerste kennismaking met Calendula maakt je opgewekt en blij. Ze komt in veelvoud op je af in vele verschijningen van helder oranje tot geel. Ze staan op een frisgroene wirwar van bladeren opgewekt te bloeien als kleine zonnetjes op de aarde. Het lijkt of deze plant overstroomt van enthousiasme.
Ze kent verschillende benamingen. In het Nederlands heet de eenjarige bloem officieel Goudsbloem, naar haar uiterlijke verschijning. Ook de naam Mira solis (wonder van de zon) duidt hierop evenals Aureola, wat gouden stralekrans betekent en Sponsa solis ,bruid van de zon. Na een overdaad van haar bladeren komt de Goudsbloem in een strakke structuur zodra haar bloemknoppen zich openen. Hoe frivool het oranje van haar bloemen ook straalt, de bladeren staan strak in het gelid. Hier lijkt de plant wonderlijk beheerst. Met de schubachtige manier waarop haar bloembladeren aan de bloembodem zijn vastgezet, houdt ze heel ingenieus de regendruppels buiten de deur. Als het hard begint te regenen, sluit ze gewoon haar hele bloem.Volgens een boerenwijsheid kun je zelfs zeker regen verwachten als de goudsbloem voor zeven uur ‘s-ochtends haar bloemknoppen niet heeft geopend. Dit komt doordat Calendula zeer gevoelig is voor de lichtintensiteit. Ze sluit zich bij een betrokken hemel en ook wanneer er een zonsverduistering plaatsvindt. Het heeft haar de naam weerhaantje opgeleverd. Calendula is dus verbonden met zonlicht en regen, met vuur en water en beweegt zich in een spanningsveld hiertussen.
De goudsbloem is koud en vochtig en heeft een grote kracht, ook tegen gif, schrijft de middeleeuwse abdis Hildegard von Bingen (1098-1179) in haar geschriften over kruiden en planten. Zij was niet de enige die de weldadige eigenschappen van Calendula onderkende. De plant werd vroeger aanbevolen voor de meest uiteenlopende doeleinden. Men paste haar toe vanwege haar vermeende verjongende werking, bij leveraandoeningen, acné of brandwonden. Ook zou het goed zijn tegen hartkwalen. Volgens Nicholas Culpepper (1616-1654) is het een plant van de zon die onder het sterrenbeeld van de leeuw staat. Dit dierenriemteken hoort bij het hart vandaar ook de genezende werking op een mensenhart.
De bloemblaadjes zijn eetbaar en rijk aan vitaminen en mineralen maar ook het geelgoude pigment kan gebruikt worden als kleurstof in cosmetica, voedingsmiddelen en textiel.
Inspiratie: Weleda achtergrondboekje Calendula: onstuimige heelmeester